M A K A L E L E R

Enflasyon düzeltmesi 2023 yılı olmak üzere takip eden 3 yıl daha uygulanacak gibi görünüyor. 2023 yılı düzeltmesinin (vergisiz olması) mümkün olduğu kadar bilançoların güncelleşmesini sağlayacağı düşünülmekte. Özellikle gayrimenkul değerlerinin enflasyon oranlarının çok üzerinde artmış olması yine de bilançoların güncellemesini tam olarak sağlayamayacak.

Şirketlerin büyümesi rekabet gücünü artırmalarına ve üretmelerine bağlı. Bir çok şirket yıllar itibariyle üretim tesislerini yenilemek veya ilave yatırımlar yapmak durumunda. Yatırımların yapılması bir çok işletmeyi kredi kullanmaya zorlamakta.

Diğer taraftan kredi kullanımı ile şirketlerin finansman giderlerini kurumlar vergisi açısından maliyet veya gider olarak dikkate almaları da kredi kullanımını cazip hale getirmekte.

2024 ve 2025 yılı itibariyle enflasyon muhasebesine ilişkin düzeltme hükümleri uygulanacak ve bunun vergisel sonuçları olacak. 2024 ve 2025 yıllarında özellikle duran varlık artışlarını yani fabrika, otel AVM, arsa, arazi, iştirak, bağlı ortaklık gibi uzun vadeli yatırım kalemleri olan duran varlıkların enflasyon muhasebesi değerlenmesi neticesinde bu kıymetlerin değerleri enflasyon oranı kadar artacak ve bu artan değer vergi matrahını artırıcı bir etki oluşturacak. Diğer taraftan bu yatırımlar özkaynak ile yapılmış ise duran varlık tutarlarına yakın olan özkaynak tutarları da aynı enflasyon oranında artış göstereceği için bu artış da bu defa vergi matrahını azaltıcı bir etki oluşturacak.

kat yatırımın banka kredisi ile yapılacak olması durumunda ise duran varlıklar değerlemeye tabi tutulurken krediler parasal kaynak olması nedeniyle enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacak. Dolayısıyla da bu durumda olanlarca duran varlıklarda yapılacak enflasyon düzeltmesi gelir ve dolayısıyla da vergi matrahını artırıcı bir etki oluşturacaktır.

Her ne kadar 2024 ve 2025 yıllarında enflasyon düzeltmesi yapılmış değerler üzerinden amortisman hesaplanacak ve bu hesaplanan tutarlar gider kalemi olarak dikkate alınacak olsa bile duran varlıklar da yer alan ana kalemlerin önemli bir kısmında amortisman süresi oldukça uzun sürelere yayılmakta.

Binaların 40-50 yılda itfa edilmesi nedeniyle yıllık amortisman oranı %2, %2,5 arsalar da sıfır gibi.

Diğer taraftan kredi ile yatırım yapılmış olmasının en önemli vergi etkisi olan finansman giderlerinin vergi matrahından indirim konusu yapılmasının firma lehine olan bir durum olarak da göz önünde bulundurulması gerekir. Ancak yatırımların aktifleştirildiği yıl sonuna kadar oluşan faiz ve diğer finansman giderlerinin maliyete eklenmesi gerektiğini ancak sonraki yıllar da doğrudan gider olarak dikkate alınabileceğini belirtelim.

Konuyu bir örnekle somutlaştırmaya çalışalım;

Yatırımın kredi ile yapılması hali;

2024 yılında 1 milyar TL yatırım yapıldığı bu yatırımın tamamı için kredi kullanıldığını varsayalım.

3 yıl vadeli yıllık kredi faiz oranı %40 olsun.

*2024 yılında yapılan harcamaların ilk aylar ile son ayların ortalaması alındığı için enflasyon düzeltmesi ve faiz tutarı 6 aylık olarak dikkate alınmıştır.

2024 yılına isabet eden 200 milyon TL kredi faiz tutarının 1 milyar TL’lik maliyete eklenmesi gerekecek.

2024 ve 2025 yıllarında yıllık enflasyon oranının %50 olduğunu varsayarsak enflasyon düzeltmesinin etkisi aşağıdaki gibi olacaktır.

2024 yılı 1,2 milyar TL x %25 = 300 milyon TL duran varlık enflasyon düzeltme farkı gelir etkisi.

*Reel olmayan finansman maliyeti örneğimizde ihmal edilmiştir.

Amortisman giderindeki artış tutarı ise (200 milyon+300 milyon *0,02 =) 10 milyon TL

Bilanço pasifinde duran varlık yatırımın kaynağı olan ve Parasal Kaynak olması nedeniyle enflasyon düzeltmesine tabi olmayan kredilerin gider etkisi hiç olmayacak.

Dolayısıyla yatırımın yapıldığı ve tamamlandığı ilk yılda duran varlık yatırım maliyetinin enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan farkın tamamı vergi matrahının hesaplanmasında gelir etkisi oluşturacak.

2025 yılında etkisi;

Duran varlıkta yer alan 2024 yılında tamamlandığı için 2025 yılında bu yatırıma ilişkin finansman tutarlarının tamamı gider hesaplarına aktarılarak doğrudan vergi matrahından indirim konusu yapılabilir.

2024 yılı başı itibariyle duran varlıkta yer alan duran varlık yatırım tutarı 1,5 milyar TL (1 milyar TL yatırım tutarı+ 200 milyon TL aktife kaydedilen kredi faizi + 300 milyon TL 2024 yılı enflasyon düzeltme farkı olarak)

2025 yılı sonunda % 50 enflasyon düzeltme farkı (1,5 milyar TL x %50=) 750 milyon TL gelir etkisi,

2025 yılında dönem kredi faiz gider tutarı 400 milyon TL gider etkisi,

2025 yılına ait faiz ve enflasyon düzeltmesi nedeniyle ilave amortisman gider tutarı 15 milyon TL gider etkisi,

2025 yılında Kredi tutarı parasal kaynak olması nedeniyle enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacak ve herhangi bir etkisi olmayacak.

Yatırımın özkaynak ile yapılması hali;

2024 yılında duran varlık yatırımları olan 1 milyar TL nin enflasyon düzeltme farkı (1 milyar TL x ortalama 6 aylık enflasyon oranı %25) 250 milyon TL gelir etkisi,

2024 yılında yatırımın sermaye artırımı yoluyla özkaynaklardan yapılması nedeniyle aynı tutar olan 1 milyar TL nin (1 milyar TL x ortalama 6 aylık enflasyon oranı %25) 250 milyon TL gider etkisi,

Sonuçta enflasyon düzeltmesinin gelir ve gider etkisi eşit olduğu için sonuca bir etkisi yok. Sadece ilave amortisman gideri etkisi oluşacak.

2025 yılında duran varlık net değeri üzerinden hesaplanan (1,250 milyar TL X %2 amortisman düşüldükten sonraki ne değer= 1,225 milyar TL nin) Enflasyon Düzeltme farkı olan 612,5 milyon TL gelir etkisi,

2025 yılı öz sermaye de yer 1,250 milyar TL (1,250 milyar TL x Enflasyon Oranı %50) 625 milyon TL gider etkisi,

Örnekte görüldüğü üzere yatırımın özkaynak kullanılarak finansmanın sağlanması halinde enflasyon düzeltmesi sonucu gider oluşmakta ve daha az vergi matrahı ile karşı karşıya kalınmakta.