M A K A L E L E R

Bankalarda faiz geliri elde etmek amacıyla değerlendirilen mevduatların şirket adına veya şahıs adına olması vergi yükü açısından farklılıklar göstermektedir. Şirket veya şahıslar adına bankada değerlendirilen mevduatlar için elde edilen faiz geliri üzerinden bankalarca yapılan tevkifat oranları aynı oranlar olup değişmemektedir. Ancak faiz gelirinin bir ticari işletmeye veya şirkete ait olması halinde elde edilen kazancın tamamı ticari kazanç olarak değerlendirilmekte ve tamamı daha sonra kurumlar vergisine tabi tutulmaktadır. Tevkifat oranları aynı olmakla birlikte, faiz gelirleri şahıslar açısından nihai vergi olurken, ticari işletmeler veya şirketler açısından ilave bir vergi ile birlikte daha fazla vergi oranına tabi olması nedeniyle net gelir olarak farklılıklar ortaya çıkmaktadır.

Ancak burada temel mesele şirket aktifinde yer alan nakit değerlerin şahıs ortaklara dağıtımının ilave bir vergi yükü ortaya çıkarması. İlk akla gelen kâr dağıtımı olarak yapılacak bu işlem için şirketin öncelikle kârlı olması gerekir. Türk Ticaret Kanunu’na uygun bir kâr dağıtımı için genel kurul kararı gerekli olup, bu kâr dağıtımı ilk etapta gerçek şahıs olan ortaklar için Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesine göre (şu anda) %15 oranında gelir vergisi tevkifatına tabi.

Gerçek şahısların kendi adlarına bankada değerlendirdikleri mevduattan elde ettikleri faiz gelirleri üzerinden yapılan vergi tevkifatı nihai vergi olup ilave bir vergileme söz konusu değildir.

Şirketlerin adlarına bankada değerlendirdikleri mevduattan elde ettikleri faiz gelirleri üzerinden yapılan tevkifat dışında ayrıca elde edilen faiz gelirlerinin şirket gelirlerine dahil edilmesinden dolayı % 22 kurumlar vergisi hesaplanmakta olup daha önce banka tarafından yapılan tevkifat tutarı bundan mahsup edilmektedir. Ancak şirket adına değerlendirilen mevduat faiz gelirlerinin toplam vergi yükü her halükârda şu anda ki orana göre % 22 olacaktır.

Gerçek şahıslar ile şirketler arasındaki bu vergi farkını gidermek için şirkete ait bulunan paranın gerçek şahıs olan ortaklarına dağıtılması yani kâr dağıtımı yapılması gerekir.

göre % 22 olacaktır. Gerçek şahıslar ile şirketler arasındaki bu vergi farkını gidermek için şirkete ait bulunan paranın gerçek şahıs olan ortaklarına dağıtılması yani kâr dağıtımı yapılması gerekir. Ancak şirket hesabında yer alan nakdin veya bir başka değerin gerçek şahıs olan ortak adına aktarılması kâr dağıtımı şeklinde olacak ise bu durumda dağıtıma konu değerin ilk etapta % 15’i oranında tevkifat yapılması gerekir. Ayrıca kâr payı olarak alınan brüt tutar için ayrıca gelir vergisi beyannamesi verilmesi gerekmekte olup bu durumda ilave % 2,5 oranında bir vergi yükü daha ortaya çıkacaktır. Bu durumda gerçek şahıs olan ortak açısından nihai vergi yükü % 17,5 olarak (gelir vergisi tarifesinde yer alan ikinci gelir diliminin aşılması halinde beyana tabi olup % 50’si istisna olması nedeniyle azami gelir vergisi tarifesinin yani % 35’in yarısı olan % 17,5 olarak dikkate alınmakta) dikkate almak gerekir. Özetle bir şirketten gerçek şahıs ortağın brüt 1 milyon TL kâr dağıtımı sonucu ortaya çıkan vergi yükü % 17,5 ‘dur ve net eline geçen tutar bu durumda 825.000.-TL olacaktır.

Bir örnek uygulama ile hangi seçeneğin avantajlı olduğu ve yıllar itibariyle vergi yükleri düşüldükten sonra net getirilerinin mukayese edilmesi açısından 1 milyon TL’nin şirket veya kâr dağıtımı yöntemi ile ortaklara dağıtımı yapıldıktan aynı faiz oranı ve aynı tevkifat oranlarını dikkate alarak mukayese edelim.

FAİZ GELİRLERİ ÜZERİNDEN YAPILACAK OLAN TEVKİFAT ORANLARI

31 Ağustos 2018 tarihli ve 30521 sayılı Resmi Gazete’de 53 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı yayımlanmıştır.

Bu Karar ile 2006/10731 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nda değişikliğe gidilerek; döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizlerden, katılım bankalarınca döviz katılma hesaplarına ödenen kâr paylarından, mevduat faizlerinden, katılım bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kâr paylarından elde edilen gelirlere uygulanan stopaj oranları geçici süreyle aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.

Bu Karar, yayımı tarihinden itibaren 3 ay süreyle sınırlı olarak vadesiz ve özel cari hesaplara ve söz konusu tarihten itibaren 3 ay içinde açılan veya vadesi yenilenen vadeli hesaplara ödenecek faizler ve kâr paylarına uygulanmak üzere 31.08.2018 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Bu süre bitiminde uygulanacak olan tevkifat oranları da aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Konu
1) Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizlerden ve katılım bankalarınca döviz katılma hesaplarına ödenen kar paylarından;	Oran	3 Ay Geçerli Oran
i) Vadesiz ve ihbarlı hesaplar ile 6 aya kadar (6 ay dahil) vadeli hesaplarda	18%	20%
ii) 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda	15%	16%
iii) 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda	13%	13%
2) Mevduat faizlerinden;
i) Vadesiz ve ihbarlı hesaplar ile 6 aya kadar (6 ay dahil) vadeli hesaplarda	15%	5%
ii) 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda	12%	3%
iii)1 yıldan uzun vadeli hesaplarda	10%	0%
3) Katılım bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kar paylarından;
i) Vadesiz ve ihbarlı hesaplar ile 6 aya kadar (6 ay dahil) vadeli hesaplarda	15%	5%
ii) 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda	12%	3%
iii)1 yıldan uzun vadeli hesaplarda	10%	0%

Örnek-1 Şirket hesabında mevduat faizi elde edilmesi halinde;

Şirket mevcutlarında yer alan 1 milyon TL’nin banka mevduatında aylık, altı aylık veya yıllık olarak faiz geliri elde edilecek şekilde değerlendirilmesi durumunda başlangıç yılı olarak 1 milyon TL’nin yıllık olarak % 25 brüt mevduat faizi (mevduat faizinin önümüzdeki 10 yıl süre varsayım olarak aynı olarak dikkate alınmıştır) gelir elde edilecek şekilde değerlendirilmesi halinde 10 yıllık sürede elde edilecek faiz geliri ve ana para toplamı yıllar itibariyle aşağıdaki tablolarda yer aldığı gibi olacaktır. Şirket adına değerlendirilen mevduat faiz gelirleri nihayetinde tevkifata tabi olsun veya olmasın toplam % 22 oranında vergi yükü ile karşı karşıya kalacaktır. Kurumlar vergisi oranı 2018, 2019 ve 2010 için % 22 olarak uygulanacak olup bu oranlar dikkate alınarak hesaplama yapılmıştır.

ŞİRKET ADINA MEVDUAT ANA PARA - FAİZ GELİRİ-KURUMLAR VERGİSİ
Yıl	Ana Para	Mevduat Faizi Yıllık	Kurumlar Vergisi 20 (*%22)	Net Faiz	Ana Para + Faiz
2019	1.000.000	250.000	*55.000	195.000	1.195.000
2021	1.428.025	357.006	71.401	285.605	1.713.630
2022	1.713.630	428.408	85.682	342.726	2.056.356
2023	2.056.356	514.089	102.818	411.271	2.467.627
2024	2.467.627	616.907	123.381	493.525	2.961.153
2025	2.961.153	740.288	148.058	592.231	3.553.383
2026	3.553.383	888.346	177.669	710.677	4.264.060
2027	4.264.060	1.066.015	213.203	852.812	5.116.872
2028	5.116.872	1.279.218	255.844	1.023.374	6.140.246

Örnek-2 Şahıs hesabında mevduat faizi elde edilmesi halinde;

Bu seçenek için şirket mevcutlarında yer alan 1 milyon TL’nin gerçek şahıs olan ortağına aktarılması için kâr dağıtımına tabi tutulması gerekir. kâr dağıtımı yapılması halinde 1 milyon TL’den % 17,5 oranında bir ilave vergi yükü ortaya çıkacak ve net kullanılabilir para 825.000.-TL’ye düşecektir. Bu durumda ilk yıl yani kâr dağıtımı yapılarak ortağa nakit ödendiği yıl toplam 175 bin TL gelir vergisi yükü çıkacaktır. Bu vergiden sonra geri kalan (1.000.000 – 175.000=) 825 bin TL’nin mevduat faizi olarak değerlendirilmesi halinde faiz geliri üzerindeki vergi yükü tevkifat oranı olan % 10 veya % 15 (vadesine göre) olacaktır.

Şahıs olarak banka mevduatında aylık, altı aylık veya yıllık olarak faiz geliri elde edilecek şekilde değerlendirilmesi durumunda başlangıç yılı olarak 1 milyon TL’nin yıllık % 25 brüt mevduat faizi oranı gelir elde edecek şekilde değerlendirilmesi halinde 10 yıl süresince elde edilecek faiz geliri ve ana para toplamı aşağıdaki tablolarda yer aldığı gibi olacaktır. Tablo tevkifat oranının % 10 ve % 15 olmasına göre iki ayrı seçenek olarak hazırlanmıştır.

ŞAHIS ADINA MEVDUAT FAİZ GELİRİ TEVKİFAT % 10
Yıl	Anapara	Mevduat faizi (1 Yıl Vadeli)	Vergi (% 10)	Net faiz	Ana para+faiz
2019	825.000	206.250	20.625	185.625	1.010.625
2020	1.010.625	252.656	25.266	227.391	1.238.016
2021	1.238.016	309.504	30.950	278.554	1.516.569
2022	1.516.569	379.142	37.914	341.228	1.857.797
2023	1.857.797	464.449	46.445	418.004	2.275.802
2024	2.275.802	568.950	56.895	512.055	2.787.857
2025	2.787.857	696.964	69.696	627.268	3.415.125
2026	3.415.125	853.781	85.378	768.403	4.183.528
2027	4.183.528	1.045.882	104.588	941.294	5.124.822
2028	5.124.822	1.281.205	128.121	1.153.085	6.277.906
Aynı ana para ile mevduat vadesi 6 aya kadar vadeli veya vadesi hesaplara uygulanacak olan mevduat brüt faizlerinden % 15 oranında gelir vergisi tevkifatına göre hesaplama ise aşağıdaki gibi olacaktır. ŞAHIS ADINA MEVDUAT FAİZ GELİRİ TEVKİFAT %15
Yıl	Anapara	Mevduat faizi (6 aya kadar)	Vergi (%15)	Net faiz	Ana para+faiz
2019	825.000	206.250	30.938	175.313	1.000.313
2020	1.000.313	250.078	37.512	212.566	1.212.879
2021	1.212.879	303.220	45.483	257.737	1.470.616
2022	1.470.616	367.654	55.148	312.506	1.783.122
2023	1.783.122	445.780	66.867	378.913	2.162.035
2024	2.162.035	540.509	81.076	459.432	2.621.467
2025	2.621.467	655.367	98.305	557.062	3.178.529
2026	3.178.529	794.632	119.195	675.437	3.853.966
2027	3.853.966	963.492	144.524	818.968	4.672.934
2028	4.672.934	1.168.234	175.235	992.999	5.665.933

Sonuç ve Değerlendirme

Uzun süre nakit fazlalığı bulunan ticari işletmelerin söz konusu nakdi değerlendirirken vergisel yükümlükleri de göz önünde bulundurması gerekir. Özellikle mevduat faiz gelir elde edenlerin şirket veya şahıs olmaları vergi yükü açısından farklılıklar doğurmakta. Yukarıda tablolar halinde aynı tutarın 10 yıllık süreçte aynı faiz oranı ile değerlendirilmesinin sonuçları farklılıklar göstermektedir. En ideali şirketlerin özkaynak yapılarının güçlü olması için nakit veya diğer kıymetlerin şirket veya ticari işletme içerisinde kalmalarıdır. Ancak yıllarca yatırım düşünmeyen ve nakitte kalmayı tercih eden şirketlerin faaliyet gelirleri yanında ayrıca finansal gelir etmesi ve bu değerlendirmeyi mevduat faiz geliri olarak değerlendirmesi halinde vergi yükünü hesaplamak suretiyle kazanç hesabını yapmasında fayda bulunmakta.

Yukarıda detaylı olarak açıkladığımız mevduat faiz gelirinin şahıs olarak 6 aylık ve daha uzun süreli olarak değerlendirilmesi ile şirkette değerlendirilmesi halinde 1 milyon TL tutarın 2019 yılından itibaren 10 yıllık dönemde ne kadar tutara dönüştüğüne ilişkin mukayeseli tablo aşağıdaki gibi olacaktır;

Yıllar	Şah.(Tev%10)	Şah.(Tev%15)	Şirket
2019	1.010.625	1.000.313	1.195.000
2020	1.238.016	1.212.879	1.428.025
2021	1.516.569	1.470.616	1.713.630
2022	1.857.797	1.783.122	2.056.356
2023	2.275.802	2.162.035	2.467.627
2024	2.787.857	2.621.467	2.961.153
2025	3.415.125	3.178.529	3.553.383
2026	4.183.528	3.853.966	4.264.060
2027	5.124.822	4.672.934	5.116.872
2028	6.277.906	5.665.933	6.140.246